Neredeyse ''en sevdiğim'' bile diyebileceğim alt tür olan bu ''Horror Shooter'' janrı, örneklerini / devamını uzun süredir pek de göremediğimiz bir janr maalesef. Aklıma en güncel olarak gelen örnek, Resident Evil 8 olabilir. O da oldukça iyiydi.

Aslında bu türün eski örneklerinin de pek çoğu, @Realtione'nin Cryostasis için kullandığı ''kayıp medya'' konumundalar herhalde. Cryostasis'i ondan öğrenmem üzerine nereden oynayabilirim diye bakarken Abandonware'i keşfettim ve orada bu türün birkaç kayıp örneğini daha buldum. Galiba daha çok Rus - Ukrayna - Polonya eksenli bir çıkış noktası var çoğunun. Cryostasis, You Are Empty, Stalker serisi vs. Birkaçını indirdim böyle. Clive Barker's Undying ve Prey 2008'i de indirdim bakmak üzere. Bu Üç Küçük Bakış'ın özneleri de bu üç oyun olacak.

Dediğim gibi, bu oyunu @Realtione'den (Anıl) görmüştüm. Kendisi güzel bir inceleme de yazdı oyun hakkında, öncelikle onun yazısını bırakmak istiyorum şöyle:

https://anilatartn.blogspot.com/2024/09/cryostasis-sleep-of-reason-korku-zihnin.html

Aslında oyun için, anlatısı bakımından bu yazının üstüne bir şey söyleyemem. Okuması gayet güzel yapılmış yazıda, benim de kafamı açtı o bakımdan. Söyleyeceklerim tekrarlama veya alıntı olarak kalır o yüzden. Ben biraz daha oyunun tasarımı vs bakımından konuşacağım.

Cryostasis, eski olmasına rağmen hem tema olarak, hem oyunun çeşitli componentlerinin tasarımı olarak, hala *yeni* kalmayı başarıyor. Geçenlerde Gunbrella oynamam üzerine oyunlar nasıl hala ''yeni'' hissettirecek, bu soru üzerine düşünmüştüm ve cevabının yine yeni yeniden ''tasarım'' olduğunu fark ettim. Gunbrella baktığınızda aksiyon platformer denebilir kendisine. Fakat oyunun ismini aldığı o ''Gunbrella'' (mekaniksel karşılığı her ne kadar Celeste veya Katana Zero'da bulunsa da) tasarım açısından yenilikçi ve keyifliydi.

Elbette oyunun oyunsal değerinin tekrara binmemesi de önemli fakat, öncelikle bir oyunda mekaniklerin anlatıya ve görsel imgelere aktarımı yaratıcı olursa, o oyunun hala *yeni* hissettirmesi mümkün oluyor. Buna (ben pek sevmemiş olsam da) Wukong'u örnek gösterebilirim. Bence müthiş bir örnek değil fakat yarattığı etki bakımından, insanlara kendini nasıl kabul ettirdiğinin cevabı tasarımında yatıyor.

İşte dediklerim açısında Cryostasis'e bakınca, hala nasıl yeni hissettirebildiğinin cevabını alıyoruz kendisinden. Oyun içindeki her mekanik, ya anlatıda, ya da UI'da imgesel olarak kendisine karşılık buluyor. Can barı dediğimiz şey, oyundan kopuk ve sadece bir monitör aracı olarak değil, oyuna dahil edilmiş bir tasarım olarak var. Soğuğa karşı mücadele veren karakterimizin vücut ısısını görüyoruz can barı olarak. Bu aynı zamanda Realtione'nin yazısında bahsettiği başka anlatımsal katmanlara hostluk ediyor.

Güncel oyunlarda UI'ın genellikle oyundan koparılarak, daha minimal bir şekle büründüğünü görüyorduk. (Gerçi son senelerde bu tekrar değişmeye başladı, UI tasarımına da önem verilmeye başlandı tekrar, ama hiçbirisi Cryostasis'in de sahip olduğu o stilize UI'a pek dönmedi.) Tamamen monitör aracı ya da meta-oyun (neredeyse meta-oyundan bile çıkacak) şekilde, oyunu bölen bir şeye dönüşmüştü. Bunun tekrar kırılması ve bütün bunların da oyuna dahil edilmesi gerekiyor bence. *En iyi oyun*, veya kendi deyimimle ''Helen''e ulaşabilecek oyun, bütün componentleri ile bir bütünlük oluşturan, her şeyin oyuna dahil olduğu bir yapı benim için. Alan Wake 2 de buna bir örnek olabilir. (Ve yıllarca can barı tasarımı övülen Dead Space. Veya daha eskilerden, yine çok sevdiğim ve nedense ücretsiz olan Cry Of Fear.)

Cryostasis'de oyununuz herhangi bir arayüzle bölünmediği gibi, arayüze baktığınızda bile oyunla alakalı bir şey görmeye devam ediyorsunuz. Bu değerli bir şey bence.

Bunun yanında Cryostasis bana bir başka günümüz sorununu hatırlattı; politik olmaktan korkan oyun anlatımları. Gerçi bu sadece oyunlar özelinde değil, dev şirketler tarafından yapılan her film, dizi vs politik olmaktan itina ile kaçınıyor günümüzde. Fakat oyunlar üzerindeki baskı çok daha büyük. Alan Wake 2'de siyahi kadın bir baş karakter var diye ''WOKE BU'' şeklinde isyan edip oynamayanlar, oyunu linçlemeye çalışan ruh hastaları mevcut şu dünyada. Dolayısıyla bağımsız yapımcılar da pek eltiye sütlüye karışmadan, kişisel ve duygusal hikayelere yöneliyorlar.

Eski oyunlara bakınca, gerçek ülkelerin isimlerini vermekten bile çekinmeyen, şimdi için cesur kaçan bir politiklik görüyoruz. Cryostasis de onlardan birisi. İnsanların sebep olduğu bu otosansür, git gide daha komforlu veya korkak anlatılar çıkmasına yol açıyor. İşte tam olarak burada da bir MC'Donalds'laşma görüyoruz oyun sektöründe de. Her oyun herkes için yapılmalı, kimseyi rahatsız etmemeli. Taraflılığın kokusu bile duyulursa linçleyen bir kesim olacaktır.

Elbette her eseri tartışabiliriz. Atıyorum patriarkiyi güzelleyen ve olumlayan bir oyun oldu mu, ben de onu eleştirenlerin en önünde gelirim. Bunu düzgün bir tartışma ortamında yapmak var, yapımcılara sövüp sayıp, ailesi için tehditler falan yağdırmak var.

Neyse oyuna dönecek olursam, kendisi güzel bir shooter. 5-6 saat kadar sürüp, bitiyor. İçinde ilginç, vurucu ve one-shot sürprizler var. Belki akışı biraz yavan kalıyor olabilir günümüz için. Anlatı açısından başından sonuna kadar stabil bir nabızda akıyor gibi geldi bana. Sanki şöyle arada nabzı arttırıp azaltabilirmiş. Fakat çok da önemli bir eksi değil bu. Bunun dışında bahsedecek daha pek çok yer vardır, ama ben özellikle üstteki iki konuya değinmek istiyordum. Benim için yeterli bu noktada bu yazı. Realtione'nin incelemesini de okumayı unutmayınız.

Hakkında güncel duyduğum ve bakmak istediğim diğer oyun Undying idi. Undying'e bir Remake gelmesi gerekiyor. Belki biraz kayıp medya konumunda, belki RE'ler kadar ilgi çekmeyebilir fakat yeniden keşfedilse bence beklenmedik bir sevgi de toplayabilir hala.

80'lerin korku vampir hikayeleri, dev şatoları, gizemli atmosferli ve arka odalardan gelen çığlıkları. Hepsi mevcut Undying'te. Oyun beni ilk bölümden yakaladı malikane sayesinde. Hikayesi de ilginç başlıyor. Değişik ve ilgi çekici karakterler falan da var. Yalnız... Ben bitiremedim kendisini. Bölümlerin açık uçluluğu, mal gibi yolumu yönümü bulamayıp sürekli aynı kapılardan girdiğim ilerleyiş bir süre sonra beni kopardı. O yüzden keşke Remake'i gelse dedim. Ter temiz oynarız. Shooter olarak fena değil, değişik silahlara ve güçlere sahibiz. Tek sorun oyunda yönümü tayin edemememdi işte. Ama siz iddialı iseniz bu konuda, rahatlıkla tavsiye ederim. Kesinlikle bir bakın, bitirmeseniz bile. Hikayesi gerçekten ilgi çekici çünkü.

Prey ise tek hayal kırıklığım oldu bu üçü arasında. Yıllar önce Oğuz Sasi'yi (GTA4 zamanları) ufaktan takip ederken görmüştüm Prey'i ilk defa. Çok sever kendisi, çok övüyordu. O zamandan beri aklımdaydı oynamak. Nedense bu yılı buldu girebilmem.

İlk saati için oldukça iyi gitti Prey. Bir sürü göz alıcı bilim kurgu / fantastik ögeler, Half-Life ve Portal vari değişik sekanslar, bir portaldan girip hiç beklemediğiniz başka bir portaldan çıkmanız vs. Karakterin şaşkınlığını yaşayarak ilerliyorsunuz 1. saat. Yalnız maalesef sonrası hiç o yoğunluğu koruyamıyor.

Yine yaklaşık 5-6 saat sürüyor Prey ve ilk saatten sonrası, neredeyse non-stop her taraftan düşmanların üstünüze akın etiği bir aksiyon shootera dönüşüyor ve ben çok yoruldum bu hareketlilikten. Half-Life'lardaki aksiyon + küçük bir duraksayıp bir şeylere tanık olma + sonra yine aksiyon, formülü yok bunda. Neredeyse full aksiyon. Detaylı bölüm tasarımları da yerini daha düz koridorlara falan bırakıyor. Aşırı kötü gibi aktarmak istemiyorum, hala bir güzelliği var. Silahların tasarımları çok iyi. Giger tarzı silahlar, mekanikler falan var oyunda. Hatta yıllarca silahlarıyla aklımda kalmıştı zaten Prey. Oyunu hiç bilmezken silahları biliyordum falan. Ama dediğim gibi, genel olarak çok da karşılamadı beklentimi. Anlatısında da çok değerli bir şey bulamadım. Tek değeri, neredeyse hiçbir oyunda görmediğimiz bir temsiliyet olan, Komançi bir karakteri canlandırıyor ve onun kültüründen bir şeyler görüyor olmamız.