„Nie ma chleba – nie ma armii. Nie ma armii – nie ma królestwa.”
– Stare przysłowie królestwa, zapewne wymyślone przez głodnego chłopa

Zanim wyruszysz w kampanię i dasz swoim rycerzom miecze, a piekarzom pszenicę, warto zrozumieć kilka podstaw, które odróżniają dobrego władcę od tego, którego chłopi zapamiętają jako „tego, co zapomniał o magazynie”.


W Knights and Merchants każda deska i każdy kamień są na wagę złota. Dosłownie.
Nie stawiaj wszystkiego naraz — gra nagradza planowanie.

Zacznij od szkoły, tartaku i kamieniołomu – bez tego nie zbudujesz nic więcej.

Potem spichlerz, piekarnia, młyn i pola pszenicy – zanim Twoi ludzie zgłodnieją.

I dopiero gdy gospodarka ruszy, myśl o zbrojowni i koszarach.
Pamiętaj – najpierw chleb, potem miecz.


Chłopi w K&M mają w sobie coś z leniwego poety – pójdą zawsze najdłuższą możliwą trasą, jeśli tylko im pozwolisz.

Buduj proste, szerokie drogi – im mniej zakrętów, tym szybciej pracują.

Nie łącz wszystkiego z magazynem jednym wąskim gardłem. Lepiej kilka krótszych dróg niż jedna autostrada do chaosu.

Jeśli coś stoi w miejscu, sprawdź drogi. Zazwyczaj winny jest korek pod młynem.


Nie da się przesadzić z produkcją zboża – to źródło wszystkiego: chleba, kiełbasy i piwa.
Idealna równowaga:

16 pól pszenicy → 1 Gospodarstwo
3-4 gospodarstwa → 1 młyn → 1 piekarnia

2–3 farmy → 1 rzeźnik → 1 karczma
Jeśli chcesz, żeby armia walczyła, musi być najedzona. Żołnierz głodny to żołnierz zbuntowany, a bunt to koniec zabawy.


To nie Age of Empires – tu nie robisz dziesięciu rycerzy w trzy minuty.
Zanim zbudujesz koszary, upewnij się, że:

masz stałe źródło chleba,

produkujesz żelazo i stal,

a Twoi chłopi mają co jeść i gdzie mieszkać.
Jeśli nie masz zaplecza, każda bitwa to samobójstwo na kredyt.


Jeden magazyn to za mało, a pięć to chaos.
Idealnie:

Główny magazyn – centrum logistyki.

Pomocniczy przy gospodarce – dla pszenicy, mąki, drewna.

Frontowy magazyn – dla broni i żarcia żołnierzy.
Dzięki temu transporty są krótsze, a chłopi mniej się gubią (teoretycznie).


Przeciwnik uwielbia biegać po mapie w linii prostej, nawet przez pułapki.

Wykorzystuj teren – góry i mosty są Twoimi przyjaciółmi.

Zastawiaj zasadzki – kilku łuczników na wzgórzu może powstrzymać całą armię.

Nie atakuj na oślep – lepiej przyjąć ich na przygotowanej pozycji niż biegać po mapie.


Jeśli Twoja gospodarka ledwo zipie, nie rób od razu rzeźnika.
Chleb jest tańszy, szybszy i wystarcza, by lud był szczęśliwy.
Kiełbasa to znak, że Twoje królestwo ma się dobrze – nie zaczynaj od niej, skończ nią.


Budowa miasta to proces. Nie klikaj jak szalony, bo zrujnujesz gospodarkę.
Usiądź, popatrz, posłuchaj muzyki i pozwól chłopom robić swoje.
To gra o planowaniu, nie o pośpiechu.


„Jeśli coś działa – nie dotykaj. Jeśli nie działa – zburz i postaw od nowa.”

Oddziały zdrajcy przełamały naszą obronę. Twierdza padła i jeśli nie uda Ci się odeprzeć wroga, zguba Królestwa będzie tryumfem uzurpatora. Do ataku!

• Odeprzyj początkowy atak wroga.
  
• Odbuduj i zabezpiecz wioskę.
  
• Rozwiń produkcję broni (topory, ewentualnie pancerze i łuki).
  
• Pokonaj wroga i przejmij kontrolę nad jego wioskami.

Startujesz z niewielkim garnizonem żołdaków i zniszczoną wioską (1).

Wróg stacjonuje w przełęczy oraz przy dwóch wioskach — jednej na północnym zachodzie (3), drugiej na wschodzie(2).

Misję można wygrać samymi żołdakami — lub wzmocnić armię, rozwijając gospodarkę.




Odeprzyj atak — wyślij żołdaków do walki z najbliższymi jednostkami wroga.

Napraw budynki w odbitej wiosce.

Warsztat płatnerski → topory – rozpocznij produkcję oręża.

Wykop pole – dla przyszłego gospodarstwa.

Postaw drugą leśniczówkę – tartak będzie działał na 100%.

Zbuduj piekarnię – wykorzystaj mąkę z młyna do produkcji chleba.

Wyszkol rekrutów w szkole i wyekwipuj ich toporami w warowni.

Rozpocznij atak – samymi żołdakami można zakończyć misję.


Drewno: kluczowy surowiec, stąd druga leśniczówka.

Żywność: młyn → piekarnia → chleb = stabilna rekrutacja.

Broń: topory dają szybki start, pancerze to luksus.

Rozszerzenie (opcjonalne):

• Gospodarstwo
  
• Chlew
  
• Garbarnia
  
• Warsztat pancerzy
  
• Rzeźnia (dla skór i kiełbasy do gospody)

🔹 Etap 1: Obrona

Odbij wioskę i zabezpiecz okolice.

Nie rozpraszaj żołdaków – skup się na pierwszym uderzeniu.

🔹 Etap 2: Kontratak

Wróg w przełęczy może być flankowany — obejdź go na zachód, za mostem.

Atakuj najpierw wioskę na wschodzie, bo to główne zaplecze szkoleniowe wroga.

Wioska na północnym zachodzie to tylko przyczółek pomocniczy.

🔹 Etap 3: Rozwój armii

Po zdobyciu stabilnej produkcji rozpocznij produkcję pancerzy i łuków.

Łucznicy są kluczowi w dalszych misjach — nawet niewielki oddział potrafi zatrzymać falę piechoty, pamiętaj o tym.


Jeśli po pierwszym ataku nie poniosłeś dużych strat:

Od razu rozpocznij szkolenie rekrutów.

Wyszkol 11 rekrutów — 2 na wieże, 9 do warowni.

Wyekwipuj 9 łuczników z istniejących zapasów pancerzy i łuków.

Wspieraj nimi piechotę w kontrataku — to wystarczy, by błyskawicznie zakończyć misję.


Utrzymuj krótkie drogi transportowe między kluczowymi budynkami.

Zbuduj frontowy magazyn — skrócisz dostawy broni i chleba.

Łucznicy na wzgórzach = przewaga nad piechotą.

Nie inwestuj od razu w pancerze — priorytetem jest żywność i drewno.

Pamiętaj, że AI lubi atakować przełęczą – zabezpiecz ją szybko.


Budowania koszar zanim masz stabilną produkcję chleba.

Zbyt długich tras między magazynem a warsztatami.

Ignorowania flank i mostów — wróg wykorzysta luki w obronie.

Zaniedbywania napraw po bitwie — zniszczone budynki = blokady produkcji.